Kerium seýrek toprak elementleriniň köp maşgalasynda jedelsiz 'uly dogan'. Birinjiden, gabykdaky seýrek topraklaryň umumy bollygy 238ppm, kerium 68ppm, seýrek toprak düzüminiň 28% -ini emele getirýär we birinji ýerde durýar; Ikinjiden, seriý yttrium (1794) açylandan dokuz ýyl soň tapylan ikinji seýrek toprak elementidir. Onuň ulanylyşy gaty giň we “kerium” saklap bolmaýar
Cerium elementiniň tapylmagy
Karl Auer fon Welsbach
Cerium 1803-nji ýylda nemes Kloppers, şwesiýaly himik J ö ns obakob Berzelius we şwesiýaly mineralog Wilgelm Hisinger tarapyndan açyldy we atlandyryldy. 1801-nji ýylda ýüze çykarylan asteroid Seresiň hatyrasyna oňa keria diýilýär we magdanyna serit diýilýär. Aslynda, seriý silikatynyň bu görnüşi 66% -den 70% seriýany öz içine alýan gidratly duz, galanlary kalsiniň birleşmeleri , demir weýtrium.
Keriýiň ilkinji ulanylyşy Awstriýaly himik Karl Auer fon Welsbach tarapyndan oýlanyp tapylan gaz kaminidi. 1885-nji ýylda magniý, lantan we ýtrium oksidiniň garyndysyny synap gördi, ýöne bu garyndylar üstünlik gazanyp bilmän ýaşyl yşyk çykardy.
1891-nji ýylda arassa tori oksidiniň gök reňkde bolsa-da has gowy ýagtylyk döredendigini we açyk ak çyra öndürmek üçin Cerium (IV) oksidi bilen garylandygyny anyklady. Mundan başga-da, terium oksidiniň ýanmagy üçin katalizator hökmünde Cerium (IV) oksidi hem ulanylyp bilner
Keriý metal
★ Serium işjeň häsiýetli süýümli we ýumşak kümüş ak metaldyr. Howa duçar bolanda, oksidlener we gabyk oksid gatlagy ýaly pos emele geler. Gyzdyrylanda ýanýar we suw bilen çalt reaksiýa berýär. Bir santimetr ululykdaky kerium metal nusgasy bir ýylyň içinde doly poslaýar. Howa, güýçli oksidantlar, güýçli kislotalar we galogenler bilen aragatnaşykdan gaça duruň.
★ Seriý esasan monazitde we bastnaezitde, şeýle hem uranyň, tori we plutoniniň bölünip çykýan önümlerinde bar. Daşky gurşawa zyýanly, suw desgalarynyň hapalanmagyna aýratyn üns berilmelidir.
Eri Serium iň köp 26-njy element bolup, ýer gabygynyň 68ppm-den, misden soň ikinji orunda durýar (68ppm). Seriý gurşun (13 agşam) we galaýy (2.1ppm) ýaly adaty metallardan has köp.
Cerium Elektron konfigurasiýasy
Elektron tertipnamalar:
1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 4s2 3d10 4p6 5s2 4d10 5p66s2 4f1 5d1
★ Serium lantandan soň ýerleşýär we keriumdan başlap 4f elektron bar, himiki reaksiýalara gatnaşmagy aňsatlaşdyrýar. Şeýle-de bolsa, keriumyň 5d orbital tutulýar we bu täsir keriumda ýeterlik derejede güýçli däl.
★ Lanthanidiň köpüsi, üýtgeýän elektron gurluşy bolan keriumdan başga, diňe üç elektrony Walence elektron hökmünde ulanyp biler. 4f elektronyň energiýasy, metal ýagdaýynda bölünen daşarky 5d we 6s elektronlaryňky bilen deňdir we bu elektron energiýa derejeleriniň deňeşdirilen işini üýtgetmek üçin diňe az mukdarda energiýa gerek, netijede goşa baha kesilýär. +3 we + 4. Adaty ýagdaý + 3 walent bolup, anaerob suwda + 4 walent görkezýär.
Keriýiň ulanylyşy
A Garyndy goşundy hökmünde we kerium duzlaryny we ş.m. öndürmek üçin ulanylyp bilner.
Ult Ultramelewşe we infragyzyl şöhleleri siňdirmek üçin aýna goşundy hökmünde ulanylyp bilner we Awtoulag aýnasynda giňden ulanylýar.
Environment Daşky gurşawy goramagyň ajaýyp materialy hökmünde ulanylyp bilner we häzirki wagtda iň köp wekil awtoulag tükeniksiz arassalaýjy katalizator bolup, köp mukdarda awtoulag tükenik gazynyň howa zyňylmagynyň öňüni alýar.
★ Lightagtylykseýrek ýer elementleriesasan ösümligiň ösüşini kadalaşdyryjy hökmünde erişden emele gelýär, ekinleriň hilini ýokarlandyryp, hasyllylygy ýokarlandyryp we ekin stresine garşylygy ýokarlandyryp biler.
Eri Seriý sulfidi gurşun we kadmium ýaly metallary çalşyp biler, pigmentlerdäki daşky gurşawa we adamlara zyýanly, plastmassany reňkläp biler, örtük we syýa pudaklarynda hem ulanylyp bilner.
★Seriý (IV) oksidiýalpyldawuk birleşme hökmünde ulanylyp bilner, mysal üçin himiki-mehaniki polishingde (CMP).
★ Seriý wodorod saklaýyş materiallary, termoelektrik materiallary, keriý wolfram elektrodlary, keramiki kondensator, piezoelektrik keramika, kremniý kremniý karbid abraziwleri, ýangyç öýjüginiň çig mallary, benzin katalizatorlary, hemişelik magnit materiallary, lukmançylyk materiallary, dürli garyndy polatlar we beýleki däl polatlar we beýleki däl polatlar hökmünde ulanylyp bilner. gara metallar.
Iş wagty: Iýul-03-2023