Atom sanytuliý elementi69, atom agramy 168.93421. Earther gabygynyň düzümi, seýrek toprak elementleriniň arasynda iň az element bolan 100000-iň üçden iki bölegidir. Esasan siliko berilli ýtrium magdanynda, gara seýrek ýer altyn magdanynda, fosfor ýtrium magdanynda we monazitde bar. Monazitdäki seýrek toprak elementleriniň köpçülik bölegi, adatça, 50% -e ýetýär, tuliniň 0,007% -i bar. Tebigy durnukly izotop diňe tuliý 169. isokary güýçli energiýa öndüriji ýagtylyk çeşmelerinde, lazerlerde, ýokary temperaturaly geçirijilerde we beýleki meýdanlarda giňden ulanylýar.
Taryhy öwrenmek
Tapdy: PT Kliw
1878-nji ýylda açyldy
Mossander 1842-nji ýylda erbium topragyny we terbium topragyny ýtrium topragyndan aýyrandan soň, köp himik himiki işgärleri olary aýyrmagy dowam etdirmäge höweslendirýän elementiň arassa oksidi däldigini kesgitlemek we kesgitlemek üçin spektral derňewi ulandy. Aýralykdan soňytterbium oksidiweskandium oksidioksidlenen çeňňekden Kliff 1879-njy ýylda iki sany täze elementar oksidi bölüpdir. Olaryň birine Tu we häzirki wagtda Tm elementi bolan Skandinawiýa ýarym adasynda (Tuliýa) Kliffiň watanyny hatyralamak üçin tuliý diýlip atlandyryldy. Tuliniň we beýleki seýrek toprak elementleriniň tapylmagy bilen, seýrek toprak elementini tapmagyň üçünji tapgyrynyň galan ýarysy tamamlandy.
Elektron konfigurasiýasy
Elektron konfigurasiýasy
1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 4s2 3d10 4p6 5s2 4d10 5p6 6s2 4f13
Tuliumsüýümli kümüş ak metal bolup, ýumşak gurluşy sebäpli pyçak bilen kesilip bilner; Eriş nokady 1545 ° C, gaýnadýan nokat 1947 ° C, dykyzlygy 9.3208.
Tuliý howada birneme durnukly;Tulium oksidiaçyk ýaşyl hrustaldyr. Duz (bölünýän duz) oksidleriniň hemmesi açyk ýaşyl reňkde.
Arza
Tuliý gaty seýrek we gymmat bolsa-da, ýörite ugurlarda käbir programmalar bar.
Intensokary intensiwlikdäki ýagtylyk çeşmesi
Tulium, köplenç tuliniň spektrini ulanmak maksady bilen ýokary arassa halidler (köplenç tuliý bromidi) görnüşinde ýokary güýçli akym çeşmelerine girizilýär.
Lazer
Üç sany doplanan ýttrium alýumin granaty (Ho: Cr: Tm: YAG) gaty ýagdaýdaky impuls lazeri, 2097 nm tolkun uzynlygyny çykaryp bilýän ttrium ionyny, hrom ionyny we holmium ionyny ulanyp öndürilip bilner; Harby, lukmançylyk we meteorologiýa ugurlarynda giňden ulanylýar. Tuliý doply yttrium alýumin granaty (Tm: YAG) tarapyndan çykarylýan lazeriň tolkun uzynlygy 1930 nm-den 2040 nm aralygyndadyr. Dokumalaryň üstündäki ablasiýa örän täsirli, sebäbi palta ýygnamagyň howada-da, suwda-da çuňlaşmagynyň öňüni alyp biler. Bu, tuliý lazerleriniň esasy lazer operasiýasynda ulanmak üçin uly mümkinçiliklere eýe bolýar. Tuliý lazeri, pes energiýasy we aralaşýan güýji sebäpli dokumanyň ýüzlerini ablasiýa etmekde örän täsirli we çuň ýaralara sebäp bolmazdan garyşyp bilýär. Bu, tuliý lazerleriniň lazer operasiýasynda ulanmak üçin uly mümkinçiliklerine eýe bolýar
Tuliý dopirlenen lazer
Rentgen çeşmesi
Costokary çykdajylara garamazdan, tuliýany öz içine alýan göçme rentgen enjamlary ýadro reaksiýalarynda radiasiýa çeşmesi hökmünde giňden ulanylyp başlandy. Bu radiasiýa çeşmeleriniň ömri bir ýyla golaý bolup, lukmançylyk we diş anyklaýyş gurallary, şeýle hem işçi güýji bilen ýetmek kyn bolan mehaniki we elektron bölekleri üçin kemçilikleri ýüze çykarmak gurallary hökmünde ulanylyp bilner. Bu radiasiýa çeşmeleri ep-esli radiasiýa goragyny talap etmeýär - diňe az mukdarda gurşun gerek. Tulium 170-iň ýakyn aralykdaky rak keselini bejermek üçin radiasiýa çeşmesi hökmünde ulanylmagy barha giňelýär. Bu izotopyň ýarym ömri 128,6 gün we ep-esli intensiwlikdäki bäş sany çykaryş liniýasy bar (7,4, 51.354, 52.389, 59.4 we 84,253 kiloelektron wolt). Tulium 170, iň köp ulanylýan senagat radiasiýa çeşmeleriniň biridir.
Temperatureokary temperaturaly geçiriji materiallar
Ytrium ýaly, tuliý ýokary temperaturaly geçirijilerde hem ulanylýar. Tuliniň mikrotolkun enjamlarynda ulanylýan keramiki magnit materialy hökmünde ferritde potensial ulanylyş gymmaty bar. Özboluşly spektri sebäpli, skandium ýaly ark çyrasynyň yşyklandyrylyşyna tuliý ulanylyp bilner, we tuliý ulanyp ark lampalary tarapyndan çykýan ýaşyl çyra beýleki elementleriň zyňyndy çyzyklary bilen örtülmez. Ultramelewşe şöhlelerinde gök floresan çykarmak ukyby sebäpli, tuliý ýewro banknotlarynda galplyga garşy nyşanlaryň biri hökmünde hem ulanylýar. Tuliý bilen goşulan kalsiý sulfatynyň çykýan gök floresan, radiasiýa dozasyny kesgitlemek üçin şahsy dosimetriýada ulanylýar.
Beýleki programmalar
Özboluşly spektri sebäpli, skandium ýaly ark lampa yşyklarynda tuliý ulanylyp bilner, we tuliý saklaýan ark lampalary tarapyndan çykýan ýaşyl çyra beýleki elementleriň zyňyndy çyzyklary bilen örtülmez.
Tulium ultramelewşe şöhleleriniň aşagynda gök floresan çykarýar we ýewro banknotlarynda galplyga garşy nyşanlaryň birine öwrülýär.
UV şöhlelenmesi astynda ýewro, ýasama garşy bellikler görünýär
Iş wagty: Awgust-25-2023