Alymlar kömür çybygyndan REE-ni dikeltmek üçin ekologiýa taýdan arassa usuly döredýärler
Jorjiýa Tehnologiýa Institutynyň gözlegçileri, ion suwuklygyny ulanyp, kömür çybyk külünden seýrek toprak elementlerini dikeltmegiň we howply materiallardan gaça durmagyň ýönekeý usulyny oýlap tapdylar. Alymlar “Daşky gurşaw ylymlary we tehnologiýa” theurnalynda çap edilen makalada ion suwuklyklarynyň ekologiýa taýdan arassa we gaýtadan ulanylýandygyny düşündirýärler. Hususan-da, betainium bis (trifluoromethylsulfonyl) imide ýa-da [Hbet] [Tf2N] seýrek toprak oksidlerini beýleki metal oksidlerinden saýlap erýär. Alymlaryň pikiriçe, ion suwuklygy hem gyzdyrylanda suwda özboluşly eräp, sowadylanda iki faza bölünýär. Muny bilip, islenýän elementleri kömür çybygynyň külünden has netijeli we has gowy çykaryp boljakdygyny ýa-da netijeli arassalanyp boljakdygyny ýa-da ýokdugyny barlamak üçin howpsuz gurýarlar we az galyndy döredýär. Munuň üçin topar aşgazan ergini bilen kömür çybygyny öňe sürdi we gurady. Soň bolsa, suwda asylan külleri [Hbet] [Tf2N] bilen gyzdyrdylar we bir faza döretdiler. Sowadylanda çözgütler aýryldy. Ion suwuklygy seýrek toprak elementleriniň 77% -den gowragyny täze materialdan çykardy we howuzda birnäçe ýyllap geçiren howa külünden has ýokary göterimi (97%) aldy. Amalyň soňky bölegi, seýrek toprak elementlerini ion suwuklygyndan ergin kislotasy bilen aýyrmakdy. Şeýle hem gözlegçiler, basgançak döwründe betaine goşmagyň alynýan seýrek toprak elementleriniň mukdaryny artdyrandygyny anykladylar. Dikeldilen elementleriň arasynda skandium, ýtrium, lantan, seriý, neodim we disprozium bar. Netijede, topar ion suwuklygynyň gaýtadan ulanylmagyny artykmaç suwy aýyrmak üçin sowuk suw bilen ýuwup, üç sany arassalaýjy sikl arkaly gazyp almak netijeliliginde hiç hili üýtgeşme tapmady. Alymlar metbugata beren beýanatynda "Bu az galyndy çemeleşmesi, seýrek toprak elementlerine baý, çäkli hapalar bilen çözgüt öndürýär we gymmat bahaly materiallary ammarlarda saklanýan kömür çybygynyň köplüginden gaýtadan işlemek üçin ulanylyp bilner" -diýdi. Tapyndylar, Waýoming ýaly kömür öndürýän sebitler üçin gazylyp alynýan ýangyçlara bolan islegiň azalmagy sebäpli ýerli senagatyny täzeden dikeltmek isleýänler üçin hem möhüm bolup biler.
Iş wagty: Iýul-04-2022 