Güýçli ýurt döretmek strategiýasyny durmuşa geçirmek we täze materiallaryň ösüşini çaltlaşdyrmak üçin döwlet täze materiallar pudagyny ösdürmek üçin öňdebaryjy topar döretdi. Senagat we maglumat tehnologiýasy ministrligi, Milli ösüş we özgertmeler komissiýasy, Ylym we tehnologiýa ministrligi we Maliýe ministrligi bilelikde strategiki ösüş mümkinçilikleriniň täze döwrüni başlan täze materiallar senagatyny ösdürmek boýunça gollanma berdi. Täze mümkinçilikler bilen ýüzbe-ýüz bolmak, seýrek toprak materiallarynyň ösüşine nädip ýetip boljakdygy barada aýratyn bir material hökmünde, awtor “seýrek ýer funksiýasynyň” esasy manysyny we aýratynlyklaryny, seýrek topragyň işleýşini we nädip “+” we ş.m. jikme-jik düşündirýär.
Täze materiallar ajaýyp öndürijilikli ýa-da ýörite funksiýaly täze materiallara ýa-da adaty materiallar gowulaşandan soň öndürijiligi ýa-da täze funksiýalary bolan materiallara degişlidir. Seýrek ýer materiallary magnit, ýagtylyk, elektrik, kataliz we wodorod saklamak ýaly aýratyn funksiýalara eýedir we öndürijiligi gowulandyrmak ýa-da täze funksional materiallary öndürmek üçin polat, alýumin, magniý, aýna we keramika ýaly adaty materiallara goşulyp bilner. Seýrek ýer senagaty taryhy ösüşiň täze mümkinçiliklerinden peýdalanmalydyr, täze kynçylyklary ýeňip geçmeli we täze binagärleri açýar. Seýrek toprak funksiýalarynyň gülleri gülläp öser ýaly, seýrek toprak işlerinde gowy iş etmeli we Hytaýda seýrek topragyň artykmaçlyklaryny doly oýnamalydygymyz üçin Eastakyn Gündogar we Hytaýda seýrek toprak.
Birinjiden, seýrek topraklaryň esasy aýratynlyklary.
Seýrek ýer 21-nji asyrda täze işleýän materiallaryň “söýgüsi” hökmünde bellidir. Fizika, elektrohimiýa, magnit, ýagtylyk we elektrik ýaly aýratyn funksiýalary sebäpli giňden ulanyldy. Seýrek ýer çäkli üpjünçilik çeşmesiniň, uly dünýä bazary kuwwatynyň, funksional çalyşmagyň pes derejesiniň we milli goranmak üçin ýokary derejeli harby üpjünçiligiň artykmaçlyklaryna eýedir. Täze energiýa tygşytlaýjy we daşky gurşaw tehnologiýalarynyň ösmegi bilen häzirki zaman jemgyýetiniň seýrek toprak funksional materiallaryna garaşlylygy artýar we bu milli ykdysadyýetde we häzirki zaman ylymlarynda ulanyldy. Seýrek topraklar köp ýurt tarapyndan strategiki çeşmeler hökmünde görkezilýär. 2006-njy ýylda ABŞ-nyň Goranmak ministrligi tarapyndan yglan edilen 35 ýokary tehnologiýaly elementiň arasynda prometiumdan (emeli sintezlenen we radioaktiw elementlerden) seýrek duş gelýän elementleriň 16 görnüşi goşuldy, bu ýokary tehnologiýaly elementleriň 45,7% -ini emele getirdi. Dünýäniň dürli ýurtlary seýrek toprak funksional materiallaryny ulanmak tehnologiýasy boýunça güýçli gözleg geçirýärler we seýrek toprak funksional materiallaryny 3 ~ 5 ýylda ulanmakda täze açyş boldy.
Seýrek toprak baýlyklarynyň strategiýasy, esasan, seýrek toprak materiallarynyň işleýşinde öz beýanyny tapýar we funksional materiallar we amaly funksiýalar ýakyndan birleşdirilmeli. Seýrek toprak materiallarynyň ulanylyş funksiýalaryny nädip ylmy taýdan ösdürmeli we netijeli peýdalanmaly, seýrek toprak ylym we tehnologiýa işgärleriniň möhüm wezipesine öwrüldi. Ilki bilen, seýrek topragyň üç esasy aýratynlygyny, ýagny “üç häsiýeti” ykrar etmeli: Ikinjisi, çeşmeleriň strategiýasy, elementleriň işleýşi we amaly funksiýalarynyň giňelmegi.
Seýrek toprak baýlyklarynda strategiki meseleler. Seýrek ýer täzelenip bolmaýan strategiki çeşme. Seýrek ýer 17 elementiň umumy ady. Onuň mineral baýlyklary tebigatda giňden paýlanýar we elementleriň paýlanyşy başga. Şonuň üçin seýrek toprak baýlyklaryny ylmy dolandyrmagy has-da güýçlendirmek zerurdyr, takmynan strategiki, möhüm we umumy görnüşlere bölünip, elementlere, görnüşlere we funksiýalara görä ylmy taýdan standartlaşdyrylyp bilner, şeýlelik bilen bazarda seýrek toprak baýlyklaryny paýhasly paýlamaga amatly bazar atmosferasyny döreder we seýrek ýer baýlyklaryny tygşytly peýdalanmagyň organiki bitewiligini durmuşa geçirer.
Seýrek toprak elementleriniň işleýşi barada. Seýrek toprak çig malynyň önümçiligi arassalanmalydyr. Magdan gazyp almak, mineral gaýtadan işlemek, eremegi bölmek we metal eritmek ýaly seýrek toprak baýlyklarynyň önümçilik baglanyşyklary esasan çig malyň önümçilik prosesi. Esasy önümler seýrek toprak oksidleri, hloridler, seýrek toprak metallary we ýeke elementiň seýrek toprak erginleri ýaly esasy önümlerdir, ýöne entek olaryň elementleriniň işleýşini görkezmeýär, ýöne çuňňur gaýtadan işlenenden soň işleýän materiallara uly täsir edýär. Şonuň üçin materiallaryň soňraky işlenip düzülmegi üçin önümleriň elementlerini gowulandyrmak, önümleriň arassalygyny ýokarlandyrmak, bölejikleriň ululyk derejesini düzmek we ýeriň beýleki funksiýalarynyň hilini gowulandyrmak üçin önümiň arassalygyny ýokarlandyrmak we beýleki funksional hil görkezijilerini öndürmek zerur.
Seýrek topragy ulanmak funksiýasyny giňeltmek barada. Seýrek toprak funksional materiallary funksional enjamlara we amaly önümlere ösdürmeli. Seýrek toprak hemişelik magnit materiallaryny mysal hökmünde alsak, ähli zynjyr öndürmek prosesi seýrek toprak metallaryndan süýşýän zolak, magnit tozy, sintezlemek (ýa-da baglanyşyk), boş, gaýtadan işlemek, enjamlar we ş.m. funksional täze materiallary ulanmak we öndürmek üçin ösen ulgam derejesidir. häzirki wagtda käbir kärhanalar bu maksada ýetdiler we ýeterlik derejede ýokary derejä ýetdiler, Mysal üçin, seýrek ýer magnit tozy zawody CNC maşyn gurallary üçin sero hereketlendirijilerini, jübi telefonlary üçin mikro ýörite hereketlendirijileri we beýleki ýokary derejeli seýrek ýer hemişelik magnit önümleri köpeldi.
Iş wagty: Iýul-04-2022