Lutetiumýokary bahalary, iň az ätiýaçlyklary we çäkli ulanylyşy bilen seýrek duş gelýän ýer elementidir.Suwuk kislotalarda ýumşak we eräp, suw bilen ýuwaş-ýuwaşdan reaksiýa berip biler.
Tebigatda ýüze çykýan izotoplara 175Lu we 2,1 × 10 ^ 10 ýaşly β Emitter 176Lu ýarym ömri girýär.Lutetium (III) ftorid LuF ∨ · 2H ₂ O kalsiý bilen azaltmak arkaly öndürilýär.
Esasy ulanylyşy, nebitiň ýarylmagy, alkilýasiýa, wodorodlaşma we polimerizasiýa reaksiýalary üçin katalizator bolup durýar;Mundan başga-da, “Lutetium tantalate” rentgen floresan tozynyň materialy hökmünde hem ulanylyp bilner;177Lu, radionuklid, çişleriň radioterapiýasy üçin ulanylyp bilner.
Taryhy öwrenmek
Açylan: G. Urban
1907-nji ýylda açyldy
Lutetium 1907-nji ýylda fransuz himigi Ulban tarapyndan ýtterbiumdan aýryldy we 20-nji asyryň başynda ýüze çykarylan we tassyklanan seýrek toprak elementi boldy.Lutetiumyň latynça ady, Urbanyň doglan ýeri bolan Fransiýanyň Pari Parisiň gadymy adyndan gelip çykýar.Lutetiumyň we başga bir seýrek toprak elementiniň tapylmagy, tebigatda bar bolan seýrek toprak elementleriniň tapylmagyny tamamlady.Olaryň tapylmagy, seýrek toprak elementleriniň tapylmagynyň dördünji derwezesini açmak we seýrek ýer elementleriniň açylyşynyň dördünji tapgyryny tamamlamak hökmünde kabul edilip bilner.
Elektron konfigurasiýasy
Elektron tertipnamalar:
1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 4s2 3d10 4p6 5s2 4d10 5p6 6s2 4f14 5d1
Lutetium seýrek toprak elementleriniň arasynda iň kyn we iň dykyz metal bolan kümüş ak metaldyr;Eriş nokady 1663 ℃, gaýnadýan nokady 3395 ℃, dykyzlygy 9.8404.Lutetium howada birneme durnukly;Lutetium oksidi, reňksiz duzlary emele getirmek üçin kislotalarda eräp, reňksiz kristaldyr.
Lutetiumyň seýrek toprak metal şöhlesi kümüş bilen demiriň arasynda.Haramlyk mazmuny olaryň häsiýetlerine ep-esli täsir edýär, şonuň üçin edebiýatda fiziki häsiýetlerinde köplenç düýpli tapawutlar bolýar.
Metal yttrium, gadolinium we lutetium güýçli poslama garşylygy bar we metal şöhlelerini uzak wagtlap saklap biler.
Arza
Önümçilik kynçylyklary we ýokary bahalar sebäpli lutetium täjirçilik taýdan az ulanylýar.Lutetiniň häsiýetleri beýleki lantanid metallaryndan düýpgöter tapawutlanmaýar, ýöne ätiýaçlyklary birneme kiçidir, şonuň üçin köp ýerlerde lutetiý çalyşmak üçin beýleki lantanid metallary ulanylýar.
Lutetium käbir ýörite erginleri ýasamak üçin ulanylyp bilner, meselem, Lutetium alýumin garyndysy Neutron işjeňleşdirme derňewi üçin ulanylyp bilner.Lutetium nebitiň ýarylmagy, alkilýasiýa, wodorodlaşma we polimerizasiýa reaksiýalary üçin katalizator hökmünde hem ulanylyp bilner.Mundan başga-da, Yttrium alýumin granaty ýaly käbir lazer kristallarynda doping lutetium lazer öndürijiligini we optiki birmeňzeşligini ýokarlandyryp biler.Mundan başga-da, lýutium fosforlar üçin hem ulanylyp bilner: Lutetium tantalate häzirki wagtda belli bolan iň ykjam ak materialdyr we rentgen fosforlary üçin ideal materialdyr.
177Lu, çişleriň radioterapiýasy üçin ulanylyp bilinýän sintetiki radionukliddir.
Lutetium oksididoped cerium yttrium lutetium silikat kristal
Iş wagty: Iýun-26-2023