Seýrek ýer/ seýrek ýer elementleri
Atom sanlary bolan lantanid elementleri döwürleýin tablisada 57-den 71-e çenlilantan(La),kerium(Ce),praseodymium(Pr),neodymium(Nd), prometiý (Pm)
Samarium(Sm),opewropiýa(Eu),gadolinium(Gd),terbium(Tb),disprozium(Dy),holmium(Ho),erbium(Er),tuliý(Tm),ýtterbium(Yb),lutetium(Lu), şeýle hemskandium(Sc) 21 we atom belgisi bilenýtrium(Y) atom sany 39, jemi 17 element
RE nyşany şuňa meňzeş himiki aýratynlyklary bolan elementler toparyny aňladýar.
Häzirki wagtda seýrek toprak senagatynda we önüm ülňülerinde seýrek topraklar, adatça, prometiumdan (Pm) we 15 elemente degişlidir.skandium(Sc)
Lightagtylykseýrek ýer
Dört element üçin umumy terminlantan(La),kerium(Ce),praseodymium(Pr) weneodymium(Nd)
Ortaseýrek ýer
Üç element üçin umumy terminSamarium(Sm),opewropiýa(Eu) wegadolinium(Gd)
Agyrseýrek ýer
Sekiz element üçin umumy terminterbium(Tb),disprozium(Dy),holmium(Ho),erbium(Er),tuliý(Tm),ýtterbium(Yb),lutetium(Lu) weýtrium(Y)
Keriumtoparyseýrek ýer
Bir toparseýrek topraklaresasan düzülendirkeriumalty elementi öz içine alýar:lantan(La),kerium(Ce),praseodymium(Pr),neodymium(Nd),Samarium(Sm),opewropiýa(Eu)
Yttriumtoparyseýrek ýer
Bir toparseýrek ýerelementleri, esasan, yttriumdan durýargadolinium(Gd),terbium(Tb),disprozium(Dy),holmium(Ho),erbium(Er),tuliý(Tm),ýtterbium(Yb),lutetium(Lu) weýtrium(Y)
Lantanidiň gysylmagy
Lantanid elementleriniň atom we ion radiusynyň atom sanynyň köpelmegi bilen kem-kemden azalýan hadysasyna lantanidiň gysylmagy diýilýär.Döredildi
Sebäp: lantanid elementlerinde, ýadro goşulan her bir proton üçin bir elektron 4f orbitala girýär we 4f elektron ýadrosy içerki elektronlar ýaly goramaýar, atom sany köpelýär.
Mundan başga-da, daşarky elektronlaryň özüne çekijiligini barlamak, atom we ion radiusyny kem-kemden azaldar.
Eredilen duz elektrolizi, metal ýylylygy azaltmak ýa-da bir ýa-da birnäçe seýrek toprak birleşmesini çig mal hökmünde ulanýan metallar üçin umumy termin.
Eredilen duz elektrolizi, metal ýylylygy azaltmak ýa-da başga usullar bilen belli bir seýrek toprak elementiniň birleşmesinden alnan metal.
Garyşykseýrek toprak metallary
Iki ýa-da ondan köp maddalardan ybarat umumy terminseýrek toprak metallary,köplençlantan kerium praseodymium neodymium.
Adatça RExOy himiki formulasy bilen aňladylýan seýrek toprak elementleriniň we kislorod elementleriniň birleşmeginden emele gelen birleşmeler üçin umumy termin.
Leekeseýrek ýer oksidi
A kombinasiýasy netijesinde emele gelen birleşmeseýrek ýerelement we kislorod elementi.
Highokary arassalykseýrek ýer oksidi
Üçin umumy terminseýrek ýer oksidleridegişlilikde arassalygy 99,99% -den az bolmaly däldir.
Garyşykseýrek ýer oksidleri
Iki ýa-da has köp kombinasiýa arkaly emele gelen birleşmeseýrek ýerkislorodly elementler.
Seýrek ýerbirleşme
Öz içine alýan birleşmeler üçin umumy terminseýrek topraklarseýrek toprak metallarynyň ýa-da seýrek toprak oksidleriniň kislotalar ýa-da esaslar bilen täsiri netijesinde emele gelýär.
Seýrek ýerhalide
Birleşmegi netijesinde emele gelen birleşmeleriň umumy terminiseýrek ýerelementler we halogen topar elementleri.Mysal üçin, seýrek ýer hloridi adatça RECl3 himiki formulasy bilen aňladylýar;Seýrek ýer ftoridi, adatça, REFy himiki formulasy bilen aňladylýar.
Seýrek ýer sulfat
Seýrek toprak ionlarynyň we sulfat ionlarynyň birleşmegi netijesinde emele gelen birleşmeler üçin umumy termin, adatça REx (SO4) y himiki formulasy bilen aňladylýar.
Adatça RE (NO3) y himiki formulasy bilen aňladylýan seýrek toprak ionlarynyň we nitrat ionlarynyň birleşmegi netijesinde emele gelen birleşmeler üçin umumy termin.
Seýrek ýer karbonaty
Adatça REx (CO3) y himiki formulasy bilen aňladylýan seýrek toprak ionlarynyň we karbonat ionlarynyň birleşmegi netijesinde emele gelen birleşmeler üçin umumy termin.
Seýrek ýer oksalat
Seýrek toprak ionlarynyň we oksalat ionlarynyň birleşmegi netijesinde emele gelen birleşmeler üçin umumy termin, adatça REx (C2O4) y himiki formulasy bilen aňladylýar.
Seýrek ýer fosfat
Seýrek toprak ionlarynyň we fosfat ionlarynyň birleşmegi netijesinde emele gelen birleşmeler üçin umumy termin, adatça REx (PO4) y himiki formulasy bilen aňladylýar.
Seýrek ýer asetaty
Adatça REx (C2H3O2) y himiki formulasy bilen aňladylýan seýrek toprak ionlarynyň we asetat ionlarynyň birleşmegi netijesinde emele gelen birleşmeler üçin umumy termin.
Alkogolseýrek ýer
Seýrek toprak ionlarynyň we gidroksid ionlarynyň birleşmegi netijesinde emele gelen birleşmeler üçin umumy termin, adatça RE (OH) y himiki formulasy bilen aňladylýar.
Seýrek ýer stearat
Seýrek toprak ionlarynyň we stearat radikallaryň birleşmegi netijesinde emele gelen birleşmeleriň umumy termini, adatça REx (C18H35O2) y himiki formulasy bilen aňladylýar.
Seýrek ýer sitraty
Adatça REx (C6H5O7) y himiki formulasy bilen aňladylýan seýrek toprak ionlarynyň we sitrat ionlarynyň birleşmegi netijesinde emele gelen birleşmeler üçin umumy termin.
Seýrek topragy baýlaşdyrmak
Himiki ýa-da fiziki usullar arkaly seýrek toprak elementleriniň konsentrasiýasyny ýokarlandyrmak arkaly alnan önümleriň umumy termini.
Seýrek ýerarassalygy
Massa bölegiseýrek ýer(metal ýa-da oksid) garyndynyň esasy düzüm bölegi hökmünde göterim hökmünde aňladylýar.
Otnositel arassalygyseýrek topraklar
Belli bir massa fraksiýasyna degişlidirseýrek ýerjemi mukdarda element (metal ýa-da oksid)seýrek ýer(metal ýa-da oksid) göterim hökmünde aňladylýar.
Jemiseýrek ýermazmuny
Göterim hökmünde aňladylýan önümlerde seýrek toprak elementleriniň massa bölegi.Oksidler we olaryň duzlary REO, metallar we erginler bolsa RE tarapyndan görkezilýär.
Seýrek ýer oksidimazmuny
Önümde REO tarapyndan görkezilen seýrek topraklaryň köpçülik bölegi göterim hökmünde görkezilýär.
Leekeseýrek ýermazmuny
Biriniň massa bölegiseýrek ýergöterim hökmünde aňladylýan birleşmede.
Seýrek ýerhapalar
Seýrek ýer önümlerinde,seýrek ýerseýrek toprak önümleriniň esasy böleklerinden başga elementler.
Nonokseýrek ýerhapalar
Seýrek ýer önümlerinde, başga elementlerseýrek ýerelementleri.
Burnanmagy azaltmak
Seýrek toprak birleşmeleriniň massa bölegi göterim hökmünde görkezilen şertlerde ýakylandan soň ýitdi.
Kislota eremeýän madda
Görkezilen şertlerde önümdäki eremeýän maddalaryň göterim hökmünde görkezilen önümiň köpçülik bölegine bolan paýy.
Suwuň çözülişi
Mukdar taýdan eräp gitdiseýrek ýersuwda halidler.
Seýrek ýer garyndysy
Bir maddaseýrek ýermetal aýratynlyklary bolan elementler we beýleki elementler.
Seýrek ýer aralyk garyndysy
Geçiş ýagdaýyseýrek toprak garyndysy röndürmek üçin deňleşdirildiseýrek ýerönümleri.
Seýrek ýerişleýän materiallar
Ulanmakseýrek ýeresasy komponent hökmünde elementler we ajaýyp optiki, elektrik, magnit, himiki we beýleki aýratyn häsiýetlerden peýdalanmak, üstünlik gazanmak üçin ýörite fiziki, himiki we biologiki täsirler döredilip bilner.
Biri-birine öwrülip bilýän funksional materiallaryň bir görnüşi.Esasan dürli funksional komponentleri öndürmek üçin ýokary tehnologiýaly materiallar hökmünde ulanylýar we dürli ýokary tehnologiýaly ugurlarda ulanylýar.Köplenç ulanylýarseýrek ýerfunksional materiallara seýrek toprak lýumesent materiallary we seýrek ýer magnetizmi degişlidir
Materiallar, seýrek toprak wodorod saklaýyş materiallary, seýrek topragy ýuwýan materiallar, seýrek toprak katalitik materiallary we ş.m.
Seýrek ýergoşundylar
Önümiň öndürijiligini gowulandyrmak üçin önümçilik döwründe az mukdarda seýrek toprak goşulýar.
Seýrek ýergoşundylar
Himiki we polimer materiallarynda funksional kömekçi rol oýnaýan seýrek toprak birleşmeleri.Seýrek ýerbirleşmeler polimer materiallaryny (plastmassa, rezin, sintetiki süýümler we ş.m.) taýýarlamakda we gaýtadan işlemekde goşundy bolup hyzmat edýär.
Funksional goşundylaryň ulanylmagy polimer materiallarynyň gaýtadan işlenişini we ulanylyşyny gowulandyrmakda we täze funksiýalar bermekde özboluşly täsir edýär.
Şlak goşmak
Oksidler ýa-da ýaly materiallarda göterilýän beýleki birleşmelerseýrek metaldan ýasalan önümler, simler we çybyklar.
Seýrek ýer bölünişi
Dürli mazmunyň arasyndaky proporsional gatnaşyga degişlidirseýrek ýergaryşyk seýrek toprak birleşmelerinde, adatça seýrek toprak elementleriniň ýa-da oksidleriň göterimi hökmünde aňladylýar.
Iş wagty: 30-2023-nji oktýabr